Groundhog-day

Winter 2010-2011 bijna voorbij

Vandaag is het Groundhog-day, een dag in het midden van de winter die zou bepalen hoe lang de winter nog duurt. De dag is vernoemd naar een marmot die rond deze tijd van het jaar uit z'n hol kruipt. Wanneer het op deze dag zonnig is, zou de winter nog een poos duren (zes weken, ofwel tot 16 maart, om precies te zijn) en anders zou er spoedig een einde aan de winter komen. Hoewel het slechts een Amerikaanse traditie is, kun je je afvragen of het ook voor Europa van toepassing is. Zonnig weer betekent in de winter vaak ook koud weer, terwijl bewolkt weer, zoals vandaag, hoge temperaturen belooft.

Afgaande op het sombere weer op Groundhog-day, zou de winter van 2010-2011 zijn kruit al lang verschoten moeten hebben. Na de winterse decembermaand heeft de winter bijna niks gepresteerd. Inmiddels is het alweer februari. De verwachtingen zijn verre van positief: de temperaturen gaan richting de tien graden Celsius komend weekend. Daarmee is de eerste week van februari al afgeschreven. De grootste kans op koud weer is halverwege de maand, een periode die om onverklaarbare redenen significant kouder is dan de omringende dagen. Blijkbaar zijn er rond die tijd meer zgn. "blokkades", maar de oorzaak daarvan is nog onopgehelderd. Eind februari loopt het klimatologische gemiddelde sterk op en is de kans op nog veel winters weer verkeken.

In de Verenigde Staten voorspelt de marmot voorlopig in tien van de veertien gevallen dat de lente snel aanbreekt. Of dit betekent dat het in Europa ook gaat gebeuren, of dat Europa juist weer in de winter wordt gesleurd, is moeilijk te zeggen. Er lijkt niet echt een relatie te zijn tussen de voorspellingen in Amerika en het weer in Nederland:

2007: Voorspelling: vroege lente, Nederland: warme winter en lente
2008: Voorspelling: vroege lente, Nederland: geen winter, maar ook geen lente
2009: Voorspelling: winter, Nederland: geen winter, voorzichtig begin lente
2010: Voorspelling: gemengd, geneigd naar lente, Nederland: lange winter

Erg overtuigend zijn de voorspellingen dus niet. Meer vertrouwen heb ik in een winterverwachting die ik op internet vond. Hierin wordt de rol van La Nixc3xb1a op het (winter)weer in Europa besproken. Opmerkelijk, want het KNMI, dat het effect vandaag weer oprakelt in de rubriek "Nader verklaard", kan weinig correlaties vinden tussen La Niña en het weer in Nederland:

"Zelfs in Nederland is het na een La Niña gemiddeld over veel jaren net iets droger in het voorjaar. Dit effect is echter heel gering, zeker in verhouding tot de natuurlijke grilligheid van het weer. Een betrouwbare voorspelling is daar voor Nederland dus niet op te baseren."

En:

"De invloed van deze fenomenen op ons weer is heel klein, maar wereldwijd zijn de gevolgen wel merkbaar."

Het Engelse artikel schiet met z'n wintervoorspelling bijna precies in de roos (of liever de triple 20). Interessant is de volgende uitleg:

"The effect of La Niña on European winters is different for November-December and January-March periods. In November-December, La Niña events are associated with positive sea-level pressure anomalies in the area between Greenland and western Europe. This high-pressure center blocks the warm westerly flow from the North Atlantic and temperatures in Europe drop. Later in the winter, however, the atmospheric circulation tends to become more zonal, bringing warm Atlantic air to Europe and reducing the frequency of cold air outbreaks from the north."

Kortom: we hebben onze portie winterweer al in november en december gehad. Het enige smetje op de voorspelling is dat januari en februari waarschijnlijk kouder dan normaal zouden verlopen. Vooralsnog is dat in ieder geval niet gebeurd: januari was met een gemiddelde van 3½ graad iets warmer dan het langjarige gemiddelde van 3,1 graad C. Februari is weliswaar met een negatieve gemiddelde temperatuur begonnen, maar de komende dagen zullen het gemiddelde (hoogstwaarschijnlijk) flink opkrikken. Maar goed, de afwijkingen zijn zo klein dat je je er moeilijk over op kunt winden. In grote lijnen is de winter van 2010-2011 in ieder geval in Nederland goed voorspeld. Knap! Ik vind dat we deze voorspelling dan ook serieus moeten nemen. Helaas, zou ik bijna willen zeggen.

Toch laat de wintervoorspelling nog ruimte voor koude periodes: de frequentie van "cold-air outbreaks" is wel verkleind, maar dat betekent niet dat de kans erop helemaal is gereduceerd tot nul. Desondanks vrees ik dat de kans op bijvoorbeeld een Elfstedentocht verkeken is. Met een beetje geluk zijn misschien een paar dagen met sneeuw mogelijk. Dat is niet zo verkeerd, maar na het veelbelovende begin van de winter is het toch wel een domper. De winter van 2010-2011 is in ieder geval voor het gevoel bijna voorbij. Laat het dan maar gauw lente worden!